کامپیوتر هر فردی به دلایل متفاوتی برایش مهم است؛ به عنوان مثال ممکن است یک گیمر حرفهای باشید یا کامپیوتر را برای رفتن به مدرسه نیاز داشته باشید، یا این که صرفا یک وسیله کمکی برای شغلتان باشد.
به هر دلیلی که از کامپیوترها استفاده کنیم، همیشه انتظار داریم این دستگاهها بدون هیچ مشکل و اختلالی کار کنند: در سریعترین زمان ممکن آن را روشن کنیم، کارمان را بدون هیچ معطلی و اختلالی انجام دهیم و آن را خاموش کنیم.
اما این روند حتی اگر هم عملی شود، برای مدت زمان طولانی دوام نمیآورد. کامپیوتر نیز مانند دیگر وسایل الکترونیکی ماندگاری جاودانه ندارند و قطعات درون آن بلاخره زمانی دچار مشکل میشوند.
گرچه تعویض و جایگذاری یک قطعه شکسته تقریبا کار آسانی است، اما این موضوع درباره دادههای ذخیره شده در سیستم شما صدق نمیکند.
اکثر کامپیوترهای مدرن از درایو حالت جامد استفاده میکنند که خیلی هم خوب است؛ زیرا که حافظه SSD بسیار بادوام تر از HHD است. حافظه SSD قطعات متحرک ندارد و بنابراین میتوانند ضربهها، شوکها و لرزشهای تصادفی ایجاد شده در لپ تاپ را بهتر از حافظه HHD تحمل کنند.
با این وجود، حافظه SSD نیز مانند هر کارت حافظه و دیسک دیگری میتواند دچار مشکل شود. در ادامه به 5 مورد از مهمترین علائم خرابی هارد اکسترنال اشاره میکنیم که باید بسیار مراقب آنها باشید، چرا که به شما هشدار میدهند اسناد و حافظه ذخیره شده روی هاردتان در حال از بین رفتن است.
1. ایجاد صداهای عجیب
درایوهای حافظه جدید طوری طراحی شده اند که تحمل بسیار بالایی دارند، به ویژه HDDها. این هارد درایوها با وجود داشتن قطعات سی دی مانندی که هزاران مرتبه در دقیقه میچرخند و قطعات دسته مانندی که در هر میلی ثانیه به جلو و عقب خم میشوند، طوری طراحی شدهاند که زمان کار کردن بی صدا باشند.
ممکن است زمانی که هارد درایو در حال کار کردن است صداهای تق و توق یا تیک تاک بشنوید، اما تمام صدایی که ایجاد میشود همین است و آزاردهنده نیست.
اما اگر صدایی بلندتر به گوشتان خورد که بلندتر و غیرعادی بود، در این مواقع احتمالا یک چیزی سر جایش نیست (البته ممکن است به خاطر طراحی قدیمیلپ تاپ باشد).
اگر صداهای با بسامد بالا و متالیک مانند به گوشتان خورد، یا صدایی که پیش از حد بلند باشد، در این صورت این صدا از علائم خرابی هارد اکسترنال است و احتمالا هارد درایو دچار مشکل شده است.
این علائم را نادیده نگیرید:
هارد درایو در ظاهر به نظر میرسد عمکرد بی نقصی داشته باشد، اما در واقع فقط موضوع زمان است قبل از این که به کلی از کار بیوفتد.
در این مواقع هیچ کاری از دست شما برنمیآید، جز این که از تمام دادههای مهم هارد در زودترین زمان ممکن بک آپ بگیرید و آن را با یک هارد جدید تعویض کنید.
درایوهای نوری مانند دیسک درایوهای DVD-ROM یا Blu-ray حین کار کردن بسیار پر سروصدا تر از هارد درایوهای HDD هستند و زمانی که شروع به کار میکنند و قطعه سی دی مانند شروع به چرخش میکند، قطعا باید صداهایی را بشنوید. اما این صدا فقط باید صدای آرام چرخش موتورهای الکتریکی باشد، نه بیشتر.
خوشبختانه، از آن جایی که دادهها روی یک هارد حافظه قابل تعویض ذخیره میشوند، یک هارد اکسترنال پر و صدا نباید منجر به از دست رفتن دادهها و اطلاعات شود.
با توجه به تمام این اطلاعات، اگر با وجود شنیدن صداهای بلند و عجیب باز هم به استفاده از هارد اکسترنال ادامه دادید، سرانجام ممکن است با از دست رفتن تمام اطلاعاتان در درایو مواجه شوید.
درست مانند حافظههای HDD، اگر هارد درایو شما شروع کرد به تولید صداهای عجیب آن را نادیده نگیرید و در زودترین زمان ممکن آن را با یک هارد جدید تعویض کنید.
البته، تمام سیستمهای نگهداری حافظه شامل قطعات مکانیکی متحرک نیستند. دستگاههایی که از فلش مموری استفاده میکنند؛ مانند کارت اس دی، فلش یو اس بی و SSDها صرفا مجموعهای از قطعات روی یک بورد الکترونیکی هستند. نیاز به گفتن نیست که از این هارد درایوها نباید هیچ صدایی بشنوید.
بنابراین اگر هارد SSD شما هر نوع صدایی ایجاد میکند، احتمال این که این صدا از قسمت دیگری از کامپیوتر تولید شود بیشتر است. حتی این احتمال وجود دارد که نوعی حشره موذی وارد کامپیوترتان شده باشد، اما از کارت SSD صدایی درنمیآید.
به طور کلی صرف نظر از نوع هارد درایو موجود در کامیپوترتان، هرگز نباید صداهای غیرعادی را که از آن تولید میشوند نادیده بگیرید.
این صدا ممکن است توسط قطعات الکتریکی درون کامپیوتر یا فن آن تولید شده باشد، اما در غیر این صورت، برای شناسایی و رفع مشکل تردید نکنید. تنها کافی است در زودترین زمان ممکن دادههای موجود در آن را بک آپ بگیرید.
2. گم شدن یک یا چند فایل
حالا که بحث از دست رفتن دادهها و اطلاعات مهم شد، بد نیست بدانید یکی دیگر از علائم خرابی هارد اکسترنال این است که یک یا چندین فایل خیلی اتفاقی گم شده باشند. اطلاعات مانند یک رشته ادامه دار از بیتها کنار هم قرار نگرفته اند؛ بلکه آنها در بلاکهای کوچکی از داده ذخیره شدهاند.
این بلاکها ممکن است به طور فیزیکی در درایو کنار یکدیگر قرار گرفته باشند تا که به هم ریخته باشند. تنها کافی است یکی از این بلاکها آسیب ببیند تا چندین بیت داده با ارزش موجود در آن برای همیشه از بین برود.
سپس زمانی که دنبال آن فایلها میگردید، سیستم عامل کامپیوتر سعی میکند تمام بلاکهایی را پیدا کند که آن فایل را تشکیل میدهند.
زمانی که سیستم عامل متوجه از دست رفتن چندتا از بلاکها شود و نتواند تمام آنها را پیدا کند، فایل ناکامل میماند و ممکن است آن را به عنوان corrupted یا خراب گذارش دهد، یا اصلا نتواند آن را پیدا کند.
حافظه NAND هر مرتبه که یک بلاک از دادهها در درایو نوشته یا از آن پاک میشود، به طور فیزیکی فرسایش مییابد و بعد از چرخههای نوشتن و پاک شدن زیادی آن بلاک دیگر عملکرد درستی نخواهد داشت.
سازندگان حافظه SSD از ترفندهای زیادی برای به حداقل رساندن این مشکل استفاده میکنند، اما این راهکارها از نظر میزان تاثیرگذاری متفاوت هستند.
فلش مموریهای یو اس بی معمولا طول عمر بسیار کمتری نسبت به هاردهای SSD دارند، بنابراین باید انتظار این را داشته باشید که بدون هیچ هشداری ناگهان خراب شوند.
بنابراین اگر هارد درایوتان ناگهان شروع به از دست دادن فایلهای مختلف کرد، باید خیلی زود به فکر تعویض آن باشید. البته بسته به این که چه مدت است از هارد درایو استفاده میکنید، اضطرار انجام این کار ممکن است به اندازه تعویض یک HDD آسیب دیده نباشد. اما نباید این علائم را نادیده بگیرید.
همچنین به این نکته مهم توجه داشته باشید که هرگز نباید از یک فلش یو اس بی برای بک آپ گرفتن اطلاعات حیاتی از هارد درایو استفاده کنید. برای انجام این کار، فقط از هارد HHD و حافظه ابری استفاده کنید.
3. زمان بردن بیش از حد تکمیل فرآیندها
یکی دیگر از علائم خرابی هارد اکسترنال این است که تکمیل فرآیندهای معمولی که همیشه انجام میدهید، نسبتا به قبلا زمان بیشتری ببرند.
عملکرد قطعات سخت افزاری کامپیوتر مانند CPU، RAP و GPU با گذشت زمان کندتر نمیشود. به جز احتمال ایجاد نقش در فنهای خنک کننده و کاهش کیفیت عملکرد قطعات در نتیجه این نقص، سخت افزار کامپیوتر باید مانند قبل به عمکلرد خود ادامه دهد.
از طرف دیگر، در بخش نرم افزار کامپیوتر، احتمال رخ دادن این اتفاق به دلیل تراکم بالای داده، بارگذاری برنامههای زیاد در پس زمینه و متوقف شدن سیستم عامل به دلیل آپدیت نشدن در مدت زیاد، بالا است.
اما اگر کامپیوترتان عملکرد بی نقصی داشت و ناگهان یک روز مدت زمان خیلی زیادی برای بالا آمدن یا دسترسی به فایلها طول کشید، قطعا سیستمتان مشکل دارد.
هر دوی هارد درایوها، یعنی HDD ها و SSDها میتوانند خراب شوند و هر کدام علائم متفاوتی از خود نشان دهند.
ارورهایی که شامل بلاکهای خراب هستند در هر دو نوع هارد درایو نمایش داده میشوند و این معمولا زمانی است که کامپیوتر مدت زمان بیشتری برای خواندن یا نوشتن یک فایل میبرد و فرآیند با شکست مواجه میشود. بنابراین سیستم در نهایت با یک پیام خطا تسلیم میشود.
البته همانطور که بالاتر توضیح دادیم، این مشکل میتواند به دلیل اختلالات پیش آمده در نرم افزار کامپیوتر باشد، مانند یک آپدیت در سیستم عامل که یکی از تنظیمات را در قسمتی از کامپیوتر مختل کرده است یا حتی بدافزارهایی که باعث میشود CPU در پس زمینه به درستی عمل نکند.
اما اگر اخیرا چیزی را آپدیت نکردهاید و چنین تغییراتی در آن به وجود نیامدهاند، پس تغییرات ناگهانی که در عملکرد آن مشاهد میکنید ممکن است به دلیل خرابی در هارد درایو اصلی باشد.
اطمینان حاصل کردن از این که مشکلات کندی سرعت ایجاد شده در کامپیوتر به دلیل خرابی هارد درایو است یا خیر کار آسانی نیست، بنابراین نمیتوانیم با اطمینان به شما بگوییم در این صورت هارد HDD یا SSD خود را فقط بخاطر کندی سرعت عوض کنید.
از طرف دیگر اگر درایو حافظه شما قابل تعویض است، مانند فلش مموری یو اس بی، مشاهده یک کاهش چشمگیر در سرعت سیستم میتواند عامل مهمیدر تعیین سالم نبودنش باشد.
4. مشاهده پیام insert boot disk and press any key
معمولا تمام افرادی که صاحب کامپیوتر هستند، در برههای از زمان این اتفاق را تجربه میکنند؛ یک روز که همه چیز معمولی و عالی به نظر میرسد، بعد از روشن کردن کامپیوتر با این پیغام مواجه میشوید: insert boot disk and press any key.
حالا به جای این که با لوگوی سیستم عاملتان هنگام بالا آمدن آن مواجه شوید، شما ماندهاید و یک عبارت مشکی رنگ که نمیدانید با آن چکار کنید.
البته این اتفاق ممکن است به دلایل زیاد دیگری رخ دهد. به عنوان مثال، وقتی یک بایوس جدید در کامپیوتر نصب شده است. اما اگر هیچ تغییر یا به روزرسانی جدیدی در کامپیوترتان رخ نداده است، این اتفاق میتواند یکی از علائم خرابی هارد اکسترنال باشد.
حتی اگر هم دلیل این اتفاق خرابی هارد نباشد، احتمالا به دلیل ایجاد مشکل در یکی از قطعات کامپیوتر ایجاد شده است که میتواند سبب از دست رفتن دادهها و حافظه آن باشد. پس بهتر است هرچه زودتر به فکر تهیه بک آپ از اطلاعاتتان باشید.
البته ممکن است قبل از این که فرآیند بالا آمدن کامپیوتر به طور کامل از کار بیوفتد، متوجه شوید کامپیوتر هنگام بالا آمدن دچار نقص و اختلالات متفاوتی میشود. این یعنی ممکن است یک مشکل یا اختلال در هارد اکسترنال شما در حال پیشرفت باشد.
اگر در این مواقع متوجه شدید بخشی از دادههای موجود روی درایو خراب شدهاند، اولین قدم مهم این است که کارت SSD یا HDD را دربیاورد و آن را به عنوان هارد دوم در یک کامپیوتر دیگر قرار دهید. اگر کامپیوتر توانست به راحتی درایو را تست کند و محتوای آن را بخواند، استفاده مجدد از آن مشکلی ندارد.
البته احتمال ضعیف دیگری نیز وجود دارد که ویروس دادههای موجود در دستگاه را خراب کرده باشد؛ که در این صورت قرار دادن درایو در یک دستگاه دیگر میتواند آن دستگاه را نیز در معرض خطر قرار دهد.
تنها در صورتی قرار دادن کارت HDD یا SSD روی یک کامپیوتر دیگر پیشنهاد میشود که مطمئن باشید هارد نمیتواند دستگاه را آلوده کند.
بنابراین بررسی هارد برای اطمینان از سالم بودن آن روی یک کامپیوتر دیگر قبل از این که آلوده به ویروس شود بهترین کاری است که میتوانید انجام دهید.
از دست رفتن بی دلیل دادههای هارد اکسترنال میتواند بسیار اعصاب خرد کن باشد و از آن جایی که احتمال رخ دادن آن هم کم نیست (البته با استفاده از کارت SSD این مشکل خیلی کمتر میشود)، بهترین راهکار مقابله با آن استفاده از اقدامات پیشگیرانه است.
به عنوان مثال میتوانید فقط سیستم عاملتان را روی یک هارد درایو نصب کنید و بقیه فایلهای مهم را در یک هارد جداگانه قرار دهید. همچنین میتوانید همیشه یک بک آپ از فایلهای ضروری و مهم خود داشته باشید.
5. مشاهده صفحه آبی رنگ ( Blue Page )
آخرین مورد از علائم خرابی هارد اکسترنال که در این مقاله به آن اشاره میکنیم، مشاهده صفحه آبی رنگ است. البته این نشانه به اندازه علائم ذکر شده دیگر قطعیت ندارد و ممکن است به دلایل زیاد دیگری نیز رخ دهد.
به عبارت دیگر، اگر علائمی را که در ادامه میگوییم تجربه کردید، فقط یکی از احتمالات این است که ممکن است هارد درایوتان دچار مشکل شده باشد. همچنین احتمالات دیگری نیز وجود دارند که ممکن است باعث یه وجود آمدن این مشکلات شوند.
منظور از این مشکلات، زمانی است که به کلی چیزی در صفحه کامپیوتر نمایش داده نشود. به عنوان مثال در ویندوز، صفحه مانیتور ناگهان مانند تصویر زیر به رنگ آبی در میآید که به صفحه آبی مرگ معروف است.
این صفحه معمولا زمانی توسط سیستم عامل نشان داده میشود که کامپیوتر به نقطهای رسیده باشد که دیگر نتواند به درستی عملکرد خود را ادامه دهد.
آخرین ورژن ویندوز برای این که کمی از نگرانی کاربران در این شرایط بکاهد، یک کد QR نیز در این صفحه آبی رنگ نشان میدهد که کاربران میتوانند با گوشی هوشمند خود اسکن کنند.
سپس با اسکن کردن این کد، یک صفحه وب نمایش داده میشود که راهنماییهایی به عنوان دلیل رخ دادن این اتفاق و نحوه رفع آن در اختیارتان قرار میدهد.
بیشتر این توصیهها شامل ایجاد تغییراتی در نرم افزار کامپیوتر میشوند؛ مانند حذف برنامهها یا درایورهای جدید. زیرا زمانی که با این صفحه آبی رنگ مواجه میشوید، برنامههای جدید نصب شده معمولا اصلی ترین دلیل رخ دادن این اتفاق هستند.
درست مانند از دست رفتن ناگهانی حافظه دستگاه، تحلیل و دلیل یابی این کرشهای اتفاقی سیستم کار بسیار سختی است؛ زیرا فقط در صورتی میتوانید مطمئن شوید که به دلیل خرابی هارد درایو است که تمام احتمالات دیگر را نیز بررسی کرده باشید.
سخن نهایی
کامپیوترهای مدرن به معنای واقعی معجزههای دنیای مهندسی هستند؛ این دستگاهها به طرز عجیبی پیچیده هستند و در حالت عادی برای مدت زمان طولانی بدون مشکل به کار کردن ادامه میدهند.
البته این عملکردهای بدون مشکل و عادی همیشه ادامه دار نیستند، زیرا تمام دستگاههای ذخیره داده طول عمر مشخصی دارند.
چه قطعات مکانیکی باشند و چههار اکسترنال کامپیوتر، قطعات سازنده آنها بعد از مدت زمانی خاصی فرسایش یافته و بلاخره کارایی خود را از دست میدهند. در صورتی که یک کارت SSD یا HDD را برای مدت زمانی طولانی استفاده کنید، حتما در آیندهای نه چندان دور از کار میافتد.
خوشبختانه قبل از خراب شدن کامل کارت حافظه، یکی از علائم خرابی هارد اکسترنال را که در این مطلب توصیح دادیم تجربه خواهید کرد و میدانید چه اقدامیباید انجام دهید.
این مقاله را با یک توصیه مهم به پایان میرسانیم: همیشه مهمترین کار این است که برای اتفاقی که هنوز رخ نداده است آماده باشید، تا اینکه آن اتفاق بیافتد و دیگر کاری از دستتان بر نیاید.
منظور از آماده بودن این است که باید به طور منظم از فایلهای مهمتان بک آپ بگیرید و اگر خیلی مهم هستند، حتی از بک آپهایتان نیز بک آپ بگیرید. چرا که جایگزین کردن یک هارد اکسترنال اصلا کار سختی نیست، اما اطلاعات مهم از دست رفته را هرگز نمیتوان جایگزین کرد.
سبد خرید
